ÖNSÖZ

Dünya dilleri arasında son yıllarda Türk dilini anadili ve yabancı dil olarak kullanma sıklığı giderek artış göstermektedir. Bu artıştaki en önemli etkenler, Türkiye’nin uluslararası ilişkilerde etkin rol alması, turizmin ön plana çıkması, televizyon programlarında Türk dizilerinin yurt dışında sıklıkla izlenir olması, tarihi İpek Yolu üzerinde yer alan tüm ülkelerde Türkçeye olan ilginin artmasına neden olmuştur.

Son yıllarda dünyanın pek çok ülkesinden, özellikle de Orta Doğu ülkelerinden pek çok öğrencinin Türkiye’deki üniversitelerde yükseköğrenim yapma istemi Türk dilinin bilim dili olarak öğretimine ivme kat­mış, hemen hemen her devlet üniversitesinde Türkçe öğretim merkezlerinin açılmasına neden olmuştur. Bu merkezlerde verilen “dil yeterlik belgesinin” uluslararası geçerliliğinin olması ve tüm dünya üniversitelerinde kullanılabilir olması için akredite edilebilir bir belge olması gerekmektedir. Uluslararası tanınırlığı olan belgeyi verebilmek için uluslararası nitelikte bir öğretim programının oluşturulması, buna uygun ders kitaplarının hazır­ lanması ve sınav sisteminin de buna göre düzenlenmesi gerekmektedir. Bütün bunları uygulayacak eğitici kadronun da buna göre hazırlanması ve eğitilmesi gerekmektedir. Bu gereklilikleri karşılamak amacı ile Ankara Üniversitesi Türkçe ve Yabancı Dil Uygulama ve Araştırma Merkezi (TÖMER) Ar-Ge ekibi Yabancı Dil Olarak Türkçe Programı çalışmalarına başlamış ve bu programı ortaya çıkarmıştır.

Bu programın hazırlanmasına 2015 yılının Şubat ayında başlanmış ve yaklaşık on aylık bir çalışmanın sonunda bir program taslağı ortaya çıkmıştır. Avrupa Konseyi Dil Politikaları Birimi tarafından 2001 yılında ortaya konan “Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni” bu çalışmaların yürütülmesinde temele  alınmıştır. Ortak Başvuru Metni ve Ankara Üniversitesi TÖMER’de program, ders kitabı ve Avrupa Dil Dosyası çalış­ maları da dikkate alınarak Türkçe dil betimleyicilerinin, diğer bir anlatımla, dil kazanımlarının belirlenmesine başlanmıştır. Bu kazanımların yazılmasında Bologna sürecindeki temel ilkelere dikkat edilmiş ve tamamen Türk dilinin yapısına, söz varlığına ve dilbilgisi kurallarına sadık kalınarak özgün bir çalışma ortaya çıkarılmaya özen gösterilmiştir.

Haziran ayı içerisinde Ankara Üniversitesi TÖMER’de görevli deneyimli eğiticilerin katılımıyla bir çalış­ tay düzenlenerek eğiticilerin programa ilişkin görüş, öneri ve eleştirileri alınarak değerlendirme yapılmış ve gerekli düzeltmeler yapılarak programın kazanımlar bölümüne son şekli verilmiştir. Bu aşamadan sonra programda yer alan kritik kazanımlar belirlenerek etkinlik ve soru örnekleri hazırlığına başlanmıştır. Ayrıca mevcut ders kitaplarının ve öğretim araçlarının oluşturulan kazanımlara uygunluğu değerlendirilmiş ve tutarlılık oranları saptanmıştır. Okutmanlara mevcut araçlar hakkındaki görüşleri anket aracılığı ile sorulmuştur. Kazanımların Al’ den C2 düzeyine ve sarmal program yapısına uygun bir şekilde kolaydan zora doğru sıralan­ masına özen gösterilmiştir. Kazanımlara uygun örnek öğretme etkinliklerinin maddelerinin hazırlanmasına başlanmıştır. Ölçme araçları ve etkinlikleri alan uzmanları tarafından kontrol edilmiş ve gerekli düzeltmeler yapılarak programa son şekli verilmiştir.

Bu çalışmanın, yabancı dil olarak Türkçenin öğretimine etki faktörünün en üst düzeyde olmasını bekli­ yor, hazırlanan yeni öğretim programının, ders kitabı ve dil sınavlarının uluslararası standartlara ulaşmasını diliyoruz. Bu programın hazırlanmasını destekleyen Ankara Üniversitesi Rektörü, Prof. Dr. Erkan İBİŞ’e ve bu programın ortaya çıkmasında katkı ve desteğini esirgemeyen TÖMER Müdürü Prof. Dr. M. Ertan GÖKMEN’ e en içten teşekkürlerimizi sunmak isteriz.

Prof. Dr. Özcan DEMİREL

Program Geliştirme Kurulu adına

İÇİNDEKİLER

Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretim Programı……………………………………………………………………………… 11

1. Giriş……………………………………………………………………………………………………………………………….. 11

Gerekçe…………………………………………………………………………………………………………………………… 11

Program Çalışmaları…………………………………………………………………………………………………………… 11

Programın Yapısı…………………………………………………………………………………………………………………… 12

Programın Dayandığı Felsefe ve Öğrenme Kuramları………………………………………………………………… 13

Program ile Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni (OBM) Arasındaki İlişki…………………………….. 13

Program Uygulamasında  Kullanılacak Yeni Teknolojiler………………………………………………………….. 14

Programın Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar………………………………………………………………………… 14

1. Programın Ögeleri……………………………………………………………………………………………………….. 15

Kazanımlar………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

Dil Düzeylerine Göre Kazanımlar………………………………………………………………………………………….. 15

Dil Becerilerine Göre Kazanımlar………………………………………………………………………………………… 15

Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretim Programı Kazanım Dağılım Çizelgesi……………………………….. 16

Dil Becerilerine Göre Kazanımlar……………………………………………………………………………………….. 17

Dinleme Anlama………………………………………………………………………………………………………………. 17

Karşılıklı Konuşma…………………………………………………………………………………………………………….. 21

Sözlü  Anlatım  …………………………………………………………………………………………………………………..2 4

Okuma Anlama…………………………………………………………………………………………………………………. 26

Yazılı Anlatım…………………………………………………………………………………………………………………… 30

Dil Düzeylerine Göre Kazanımlar………………………………………………………………………………………… 33

Al Düzeyi Kazanımlar……………………………………………………………………………………………………….. 33

A2 Düzeyi Kazanımlar………………………………………………………………………………………………………… 36

Bl Düzeyi Kazanımlar………………………………………………………………………………………………………… 39

B2 Düzeyi Kazanımlar………………………………………………………………………………………………………… 42

Cl Düzeyi Kazanımlar………………………………………………………………………………………………………… 45

C2 Düzeyi Kazanımlar………………………………………………………………………………………………………… 48

Dilbilgisi Kazanımları………………………………………………………………………………………………………….. 50

Toplumsal ve Kültürel Kazanımlar…………………………………………………………………………………………. 63

• İçerik…………………………………………………………………………………………………………………………… 65

Kazanım -Tema Eşleştirme Tablosu………………………………………………………………………………………. 66

1. Öğrenme-Öğretme Süreci…………………………………………………………………………………………….. 68

Etkinlikler………………………………………………………………………………………………………………………… 68

Örnek Etkinlik Dağılım Çizelgesi………………………………………………………………………………………….. 68

Al  Okuma Anlama Etkinliği………………………………………………………………………………………………… 69

Al  Karşılıklı Konuşma Etkinliği……………………………………………………………………………………………. 73

A2 Dinleme Anlama Etkinliği……………………………………………………………………………………………….. 79

A2 Sözlü Anlatım Etkinliği…………………………………………………………………………………………………… 83

A2 Yazılı Anlatım Etkirıliği………………………………………………………………………………………………….. 87

Bl  Okuma Anlama Etkinliği…………………………………………………………………………………………………. 91

Bl  Karşılıklı Konuşma Etkinliği……………………………………………………………………………………………. 97

B1 Yazılı Anlatım Etkinliği………………………………………………………………………………………………… 1O1

B2 Dinleme Anlama Etkinliği……………………………………………………………………………………………… 105

B2 Sözlü Anlatım Etkinliği…………………………………………………………………………………………………. 109

Cl  Okuma Anlama Etkinliği………………………………………………………………………………………………. 113

Cl  Karşılıklı Konuşma Etkinliği………………………………………………………………………………………….. 119

C2 Dinleme Anlama Etkinliği……………………………………………………………………………………………… 123

C2 Sözlü Anlatım Etkinliği…………………………………………………………………………………………………. 127

C2 Yazılı Anlatım Etkinliği………………………………………………………………………………………………… 131

1. Ölçme-Değerlendirme……………………………………………………………………………………………………… 136

Soru Maddesi Dağılım Çizelgesi………………………………………………………………………………………….. 136

Örnek Soru Maddeleri……………………………………………………………………………………………………… 137

Dinleme Analma Soruları……………………………………………………………………………………………… 137

Okuma Anlama Soruları……………………………………………………………………………………………….. 138

Sözlü Anlatım…………………………………………………………………………………………………………….. 140

Karşılıklı Konuşma……………………………………………………………………………………………………… 142

Yazılı Anlatım……………………………………………………………………………………………………………. 144

Dilbilgisi Kazanımları İçin Çoktan Seçmeli Sorular…………………………………………………………………. 147

EKl…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 150

Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Kullanılan Yöntem Ve Teknikler…………………………………………. 150

Kulak-Dil Alışkanlığı Yöntemi……………………………………………………………………………………………. 150

Kulak-Dil Alışkanlığı Yönteminin Kullanım Özellikleri………………………………………………………. 150

Doğal Yöntem………………………………………………………………………………………………………………… 150

İletişimci Yaklaşım…………………………………………………………………………………………………………… 151

İletişimci Yaklaşımın Kullanım Özellikleri………………………………………………………………………. 152

İletişimci Yaklaşımda  Öngörülen Sınıf-İçi Etkinliklerden Seçmeler……………………………………….. 152

Seçmeli Yöntem……………………………………………………………………………………………………………… 153

Seçmeli Yöntemin Genel Özelliği………………………………………………………………………………………… 153

Seçmeli Yöntemin Kullanım Özellikleri…………………………………………………………………………… 153

Diğer Yöntemler…………………………………………………………………………………………………………………… 154

Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Kullanılan Bazı Teknikler………………………………………………….. 154

Öğretim Teknikleri……………………………………………………………………………………………………………….. 154

Beyin Fırtınası………………………………………………………………………………………………………………….. 154

Gösteri………………………………………………………………………………………………………………………….. 155

Soru-Yanıt……………………………………………………………………………………………………………………… 155

Rol Yapma ve Drama………………………………………………………………………………………………………… 155

Rol Yapma………………………………………………………………………………………………………………… 155

Drama……………………………………………………………………………………………………………………… 156

Benzetim………………………………………………………………………………………………………………………. 156

İkili ve Grup Çalışmaları……………………………………………………………………………………………………. 157

Kavram Haritaları……………………………………………………………………………………………………………. 157

Eğitsel Oyunlar……………………………………………………………………………………………………………….. 157

Öğrenen Merkezli Öğrenme Teknikleri………………………………………………………………………………. 158

Dil Becerilerinin Öğretimi……………………………………………………………………………………………………….. 158

Dinleme öğretimi……………………………………………………………………………………………………………. 158

Dinleme öncesi etkinlikler……………………………………………………………………………………………….. 158

Dinleme anındaki etkinlikler……………………………………………………………………………………………. 159

Dinleme sonrası etkinlikler………………………………………………………………………………………………. 159

Konuşma Öğretimi…………………………………………………………………………………………………………. 160

Okuma Öğretimi…………………………………………………………………………………………………………….. 160

Okuma Becerileri……………………………………………………………………………………………………………. 161

Okuma Çeşitleri………………………………………………………………………………………………………… 161

Okuma Öncesi Etkinlikler…………………………………………………………………………………………….. 161

Okuma Anındaki Etkinlikler………………………………………………………………………………………….. 162

Okuma Sonrası Etkinlikler……………………………………………………………………………………………. 162

Yazma Öğretimi………………………………………………………………………………………………………………. 162

Yazma Öncesi Etkinlikler……………………………………………………………………………………………… 162

Yazma Sırasındaki Etkinlikler ……………………………………………………………………………………………163

Yazma Sonrasındaki Etkinlikler……………………………………………………………………………………… 163

Sınıf İçinde Yazma Çalışmalarına İlişkin Alıştırmalar…………………………………………………………….. 163

Örneğe Uygun Bir Kompozisyon Yazma………………………………………………………………………………. 163

Sorulara Cevap Vererek Paragraf Yazma………………………………………………………………………………. 164

Mektup Yazma……………………………………………………………………………………………………………….. 164

Edebi Yazılar Yazma………………………………………………………………………………………………………… 164

EK2 …………………………………………………………………………………………………………………………………165

Değerlendirmede Temel İlkeler…………………………………………………………………………………………. 165

Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Nitelikler…………………………………………………………………. 166

Performans Değerlendirme……………………………………………………………………………………………….. 167

Öz Değerlendirme-Kendini Değerlendirme………………………………………………………………………….. 168

Akran Değerlendirme………………………………………………………………………………………………………. 168

Öğrenci Ürün Dosyasi (Portfolyo)……………………………………………………………………………………… 169

Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubrıc)………………………………………………………………………………….. 1 70

Test Hazırlama/ Geliştirme Aşamaları………………………………………………………………………………… 171

Madde (Soru) Türleri ve Madde Yazımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar…………………………….. 173

Performans  Ödevi Bütünsel Dereceli Puanlama Anahtarı Örneği…………………………………………………. 180

Yazma Becerisi İçin Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı Örneği………………………………………………. 182

Konuşma Becerisi İçin Örnek Analitik Dereceli Puanlama Anahtari……………………………………………. 183

Yazma Becerisi İçin Bütünsel Dereceli Puanlama Anahtarı Örneği……………………………………………… 184

Sözlü Anlatım Ölçütler Ve Değerlendirme Çizelgesi……………………………………………………………….. 185

Yazılı Anlatım Ölçütler Ve Değerlendirme Çizelgesi……………………………………………………………….. 186

Karşılıklı Konuşma Ölçütler Ve Değerlendirme Çizelgesi…………………………………………………………. 187

Kazanımlara  İlişkin Öz Değerlendirme Ölçeği………………………………………………………………………….. 188

Dinleme Anlama Öz Değerlendirme Ölçeği…………………………………………………………………………… 188

Karşılıklı Konuşma Öz Değerlendirme Ölçeği………………………………………………………………………… 193

Sözlü Anlatım Öz Değerlendirme Ölçeği………………………………………………………………………………. 199

Okuma Anlama Öz Değerlendirme Ölçeği…………………………………………………………………………….. 205

Yazılı Anlatım Öz Değerlendirme Ölçeği……………………………………………………………………………… 212

KAYNAKÇA……………………………………………………………………………………………………………………….. 218

Programı İndirmek için tıklayınız.