Yabancılar için Türkçe “Gereklilik Kipinin Hikayesi”

17 Şubat 2022 Ali Nacakçıoğlu

GEREKLİLİK KİPİ HİKAYESİ (-mAlIydI)

Gerekli olduğu hâlde yapmadığımız ve artık sonuçlarını değiştiremeyeceğimiz işleri anlatmak için kullanılır. Yerine getirilmemiş görev ve pişmanlıkları anlatır.

“Gereklilik kipinin hikayesi” is an auxiliary form used for describing actions that were done although they were not supposed to and vice versa. It implies complaint, regret or reproach regarding the action mentioned. “Should have + past participle” in English can be regarded as the equivalent of this form. (I am sorry, I shouldn’t have shouted at you. Üzgünüm, sana bağırmamalıydım.)

Fiil + mAlI + Şahıs Eki

Fiil + mA + mAlI + Şahıs Eki

Örnek Cümleler:

Sınavdan düşük puan aldım. Sınava daha çok çalışmalıydım. (Sınava çok çalışmadım, bu yüzden düşük puan aldım ve üzgünüm/pişmanım)
En az bir yabancı dil öğrenmeliydim. (Yabancı dil öğrenmedim ve bu yüzden pişmanım / üzgünüm)
Bu konuda bilgim yok. Bana da haber vermeliydin. (Bu konuda bana haber vermedin bu yüzden sana kızgınım)
O kadar çok yemek yememeliydin! Şimdi karnın ağrıyor. (Çok yemek yedin ve karnın ağrıyor, bu yanlıştı çok yemek yememelisin)
Sağlığına dikkat etmeliydin, her gün hasta oluyorsun. (Sağlığına dikkat etmiyorsun ve hasta oluyorsun dikkat etmelisin)
O ayakkabıyı indirim varken almalıydım, şimdi çok pahalı. (Ayakkabıyı indirim varken almadım ve şu an daha pahalı bu yüzden üzgünüm/pişmanım)
Üniversite okumak için Türkiye’ye gelmemeliydim. (Üniversite okumak için Türkiye’ye geldim ama pişmanım / üzgünüm)
Bilgisayarın karşısında çok çalışmamalıydın. Şimdi gözlerin ağrıyor. (Bilgisayarın karşısında uzun süre çalıştın ve gözlerin ağrıdı gözlük takmalısın ya da uzun süre bilgisayar kullanmamalısın)
Elektrik faturasını daha erken yatırmalıydın, elektriği kesmişler! (Elektrik faturasını erken ödemedim ve şu an elektriğim yok bu yüzden üzgünüm / pişmanım / kızgınım)
Seni uyardım, o kadar çok spor yapmamalıydın. (Çok fazla spor yaptın ve şimdi kendini iyi hissetmiyorsun, uzun süre spor yapmamalısın)
Bu kadar ince kıyafetler giymemeliydin, hava çok soğuk. (Dışarı çıkarken ince kıyafetler giydin ve hava soğuk. Kalın kıyafetler giymelisin)
Böyle kötü havada dışarıya çıkmamalıydık! (Hava çok kötüydü ve biz dışarı çıktık. Dışarı çıkmamamız gerekiyordu)
O kadar hızlı araba kullanmamalıydın. (Çok fazla hızlı araba kullanıyorsun ve bu yanlış. Arabanı hızlı kullanmamalısın.)
Arkadaşıma yalan söylememeliydim. (Arkadaşıma yalan söyledim ve şu an çok pişmanım)
Sınavına daha çok çalışmalıydın. (Hiç ders çalışmadın, tekrar yapmadın, hocanı dinlemedin. Sınavdan düşük puan aldım. Bunları yapmamalıydın)

Not: Gereklilik Kipi Hikâyesinin olumlu ya da olumsuz soru formu “kararsızlık durumlarında genellikle karşınızdaki kişinin fikrini öğrenmek için” kullanılır.

Örnek Cümleler:

Bu ayakkabıyı bu sabah indirimden aldım. Sence almamalı mıydım? (Ayakkabıyı indirimden aldım ama çok kararsız kaldım. Sence doğru mu yanlış mı yaptım?)
Sabahtan akşama kadar kitap okudum ve başım ağrıdı. Sence okumamalı mıydım? (Uzun süre kitap okudum ve başım ağrıdı. Sence doğru mu yanlış mı yaptım?)
Ahmet kız arkadaşından ayrıldı. Sence ayrılmamalı mıydı? (O kız arkadaşından ayrıldı ama kararsız. Sence doğru mu yanlış mı yaptı?)
Dün Ahmet’e çok kızdım ve onu aramadım. Sence aramalı mıydım? (Ahmet’e kızdım ve aramadım ama kararsızım. Sence doğru mu yanlış mı yaptım?)
Partiye Salman’ı da çağırdım. Sence çağırmamalı mıydım? (Onu partiye çağırdım ama çok karasızım. Sence doğru mu yanlış mı yaptım?)
Türkiye’ye üniversite okumak için geldim. Acaba gelmemeli miydim? (Üniversite okumak için Türkiye’ye geldim ama şu an çok kararsızım. Sence doğru mu yanlış mı yaptım?)
Bu kıyafeti giydim ama hava çok soğuk. Bu kıyafeti giymemeli miydim? (Sence doğru mu yanlış mı yaptım?)
Aya dün arkadaşına kötü sözler söyledi. O böyle davranmamalı mıydı? / davranmalı mıydı? Sence o doğru mu yanlış mı yaptı?)
Dışarı çıkmadan önce annemden izin almalı mıydım? (Dışarı çıkmadan önce annemi aramadım, ondan izin almadım bu yüzden kararsızım, aramam gerekiyor muydu? (Sence doğru mu yanlış mı yaptım?)