Yabancılar için Türkçe “Zarf Fiiller -(y)ArAk / -(y)A… -(y)A…”
Fiil + -(y)ArAk (-arak, -erek)
Bir işin, hareketin ya da durumun “Nasıl?” yapıldığını belirtir. Aynı zamanda hareketi yapanın durumunu da anlatır.
(Describes how a movement is done (state). It also describes the situation of the person making the movement.)
Örnek Cümleler:
Nur izin istedi. Dersten çıktı. (Nur dersten nasıl çıktı?)
Nur izin isteyerek dersten çıktı.
Babam her gece horluyor ve uyuyor. (Babam her gece nasıl uyuyor?)
Babam her gece horlayarak uyuyor.
Emir tüm eşyalarını aldı. Sınıftan ayrıldı. (Emir sınıftan nasıl ayrıldı?)
Emir tüm eşyalarını alarak sınıftan ayrıldı.
Ali hoca spor yaptı ve kilo verdi. (Ali hoca nasıl kilo verdi?)
Ali hoca spor yaparak kilo verdi.
Emir sokakta yüksek sesle şarkı söylüyor ve yürüyor. (Emir “nasıl” yürüyor?)
Emir sokakta yüksek sesle şarkı söyleyerek yürüyor.
Türkçe pratik yaptım. Türk arkadaşlar ile konuştum. Türkçe öğrendim. (Sen “nasıl” Türkçe öğrendin?)
Türkçe pratik yaparak Türk arkadaşlar ile konuşarak Türkçe öğrendim.
Günde iki litre su içtim. Her sabah on beş dakika koştum. Bir ayda on kilo verdim. (Nasıl on kilo verdin?)
Günde iki litre su içerek her sabah on beş dakika koşarak bir ayda on kilo verdim. 99.8 kg
Ayşe internetten vidolar izledi. Bize meyveli pasta yaptı. (Ayşe pastayı nasıl yaptı?)
Ayşe internetten videolar izleyerek bize meyveli pasta yaptı.
Ahmet, uzaktan eğitim ile dersler izledi. Türkçe öğrendi. (Ahmet nasıl Türkçe öğrendi?)
Ahmet uzaktan eğitim ile dersler izleyerek Türkçe öğrendi.
Kardeşim sürücü kursuna gitti. Araba kullanmayı öğrendi. (Kardeşin nasıl araba kullanmayı öğrendi?)
Kardeşim sürücü kursuna giderek araba kullanmayı öğrendi.
Annem bütün evi süpürdü, sildi ve temizledi. (Annen evi nasıl temizledi?)
Annem bütün evi süpürerek silerek evi temizledi.
NOT 1: git + erek = giderek fiili cümleye aşama anlamı verir.
Örnek Cümleler:
- Ben giderek daha iyi Türkçe konuşuyorum.
- Türkiye’ye giderek alışıyorum.
- Arkadaşım giderek daha iyileşiyor.
- Hasta giderek daha kötü oluyor.
- Giderek Türkiye’ye alışıyorum.
NOT 2: ol + arak = olarak fiili meslekler için kullanılabilir.
Örnek Cümleler:
- Ben öğretmen olarak çalışıyorum.
- Babam mühendis olarak görev yapıyor.
- Ablam doktor olarak işe başladı.
- Kız kardeşim hemşire olarak işe girdi.
-(y)ArAk = Fiil + -(y)A Fiil + -(y)A
Örnek Cümleler:
Bu ek -(y)ArAk zarf fiil eki ile aynı görevdedir. Bir işin, hareketin ya da durumun “Nasıl?” yapıldığını belirtir.
Öğrenci koştu ve sınıfa girdi. (Öğrenci sınıfa nasıl girdi?)
Öğrenci koşarak sınıfa girdi.
Öğrenci koşa koşa sınıfa girdi.
Kardeşim ağladı ve odasına gitti. (Kardeşim odasına nasıl gitti?)
Kardeşim ağlayarak odasına gitti.
Kardeşim ağlaya ağlaya odasına gitti.
Ömer ders çalıştı ve sınavı geçti. (Ömer sınavı nasıl geçti?)
Ömer ders çalışarak sınavı geçti.
Ömer ders çalışa çalışa sınavı geçti.
Turistler ile Türkçe konuştum. Türkçe öğrendim. (Sen nasıl Türkçe öğrendin?)
Turistler ile Türkçe konuşarak Türkçe öğrendim.
Turistler ile Türkçe konuşa konuşa Türkçe öğrendim.
Çok fazla spor yaptım. 5 kilo verdim. (Nasıl 5 kilo versdin?)
Çok fazla spor yaparak 5 kilo verdim.
Çok fazla spor yapa yapa 5 kilo verdim.
Gözümün içine bakıyor. Bana yalan söylüyor. (Sana nasıl yalan söylüyor?)
Gözümün içine bakarak bana yalan söylüyor.
Gözümün içine baka baka bana yalan söylüyor.
Not: -(y)A… -(y)A… zarf fiil eki ikileme şeklinde de kullanılır.
Örnek Cümleler:
Biz güle oynaya eğlendik.
İnsan düşe kalka büyür.
Ali Bey bata çıka bu fabrikaya sahip oldu.
uflaya puflaya, hoplaya zıplaya, utana sıkıla, güle oynaya, ezile büzüle, düşe kalka, göz göre göre, bile bile, bile isteye
