Yabancılar için Türkçe – Fiiller ile Çift Olumsuzluk
Türkçede Çift Olumsuzlar
Çift olumsuz kullanım yani iki tane olumsuzluk yapısı cümleye olumlu yani pozitif anlamı verir.
Fiil +-mA + Zaman Eki + değil + Şahıs Eki
Örnek:
- Seni sevmiyor değilim ama zamanım yok. (Seni seviyorum.)
- Yarın partiye gitmeyecek değilim. (Partiye gideceğim.)
- Araba almak istemiyor değilim ama maalesef yeterli param yok. (Araba almak istiyorum.)
- Ülkeme gitmek istemiyor değilim ama uçak biletleri çok pahalı. (Ülkeme gitmek istiyorum)
- Doktora okumak istemiyor değilim. (Doktora okumak istiyorum)
- Geçmişte bu hatayı ben de yapmamış değilim. (Geçmişte ben de bu hatayı yaptım.)
- Ahmet ülkesine dönmeyecek değil ama önce sertifika alması lazım. (Ahmet ülkesine dönecek.)
- Yazın Türkiye’de kalmak istemiyor değilim ama ailemi özlediğim için ülkeme döneceğim. (Türkiye’de kalmak istiyorum.)
Fiillerin “Değil” ile Olumsuz Hali
Fiil + -mIş / -(y)AcAk / -(I)yor değil + Şahıs Eki
Türkçede filleri olumsuz yapmak için “-mA” olumsuzluk eki, isimleri olumsuz yapmak için “değil” sözcüğü kullanılır.
Fiillerde değil kullanımı cümlede olumsuzluğu vurgulamak, daha belirgin ve açık hale getirmek, sinirlenme,şaşırma anlamları için kullanılır.
Örnek:
- Sabah kadar senin sorunlarını dinleyecek değilim. (Sabaha kadar senin sorunlarını dinlemek istemiyorum. (Sinirlenme anlamı var.))
- Akşama kadar seni bekleyecek değilim. (Akşama kadar seni beklemek istemiyorum. (Sinirlenme anlamı var.))
- Şimdiye kadar bu kadar güzel bir ev görmüş değilim. (Daha önce böyle güzel bir ev görmedim. (Şaşırma anlamı var.))
- Türkiye daha önce 1999’da 7,2 şiddetinde deprem gördü. Ama 2023’te Türkiye, tarihinde bu kadar büyük bir deprem görülmüş değil. (Daha önce böyle büyük bir deprem olmadı. (Bu duruma dikkat çekme, vurgulama anlamı var.))
- Hayatım boyunca bir kere bile sigara içmiş değilim. (Hayatımda hiç sigara içmedim bunu özellikle vurgulamak, belirtmek istiyorum.)
- Hayatında bir kere bile yurt dışına çıkmış değil. (Yurt dışına hiç çıkmadım bunu vurgulamak istiyorum.)
- Onunla bu partiye gidecek değilim. (Onunla bu partiye gitmeyeceğim. Özellikle onunla gitmek istemediğimi belirtmek istiyorum.)
