DilbilgisiKonu Anlatımları

Yabancılar için Türkçe “İsim Fiiller -mAk”

Fiil + [-mak / -mek] = İSİM
 
1. Kullanım: Fiillerin adını bu ek ile söyleriz. Bu ekten sonra yeni kelime o fiilin adı olur.
gör-, otur-, taşın-, rahatla-, iç-, söyle-, uyu-
Örnek:
Kitap okumak
Çay içmek
Müzik dinlemek
Spor yapmak
Yazı yazmak
 
2. Kullanım: Genel ifadeleri anlatır; nesnel olan cümlelerde ve tanım/tarif cümlelerinde kullanılır.
(Tell general expressions; It is used in objective, general valid sentences and definition / description sentences.)
 
Ben her sabah çay iyorum. iç- = fiil görevinde
Günde 5 bardak çay içmek sağlığımız için zararlıdır. İçmek = İsim görevinde
 
Her hafta sonu bahçede spor yaparım. yap- = Fiil görevinde
Spor yapmak sağlığımız için çok önemlidir. yapmak = İsim görevinde
 
Hafta sonları internetten İngilizce öğreniyorum. öğren- = Fiil görevinde
Yeni bir dil öğrenmek iş hayatımız için çok gereklidir.  öğrenmek = İsim görevinde
 
Örnek Cümleler:

  • Sigara içmek zararlıdır.
  • Yeni bir dil öğrenmek ve öğretmek de zor bir iştir.
  • Çocuk yetiştirmek sadece annelerin işi değildir.
  • Düşünmek ve konuşmak yalnızca insanlara özeldir.
  • Hastanede yüksek sesle konuşmak yasaktır.
  • Parkta çimenlere basmak yasaktır.
  • Gezmek, kitap okumak ve spor yapmak insanlar için yararlı.
  • Yürümek sağlığımız için çok oldukça gereklidir.
  • Ders çalışmak öğrenciler için gereklidir.
  • Türkçe konuşmak benim için çok önemlidir.
  • Yüzmek kilo vermek için çok faydalıdır.
  • Her sabah on beş dakika koşmak sağlık için çok faydalıdır.
  • Buraya park etmek yasaktır.

3. Kullanım: Amaç cümleleri için kullanılır.

(We use it for purpose sentences)

Fiil + (-mek / -mak) için/üzere
 
Örnek Cümleler:

  • Ben gezmek için İstanbul’a geldim. (Neden İstanbul’a geldin?
  • Ben kardeşimi görmek için İstanbul’a geldim.
  • Türkiye’ye üniversite okumak için/üzere (Türkiye’ye neden/niçin geldin?)
  • Selma uyumak için/üzere odasına gitti.
  • Para çekmek için/üzere bankamatiğe gideceğim.
  • Türkçe öğrenmek için/üzere Türkiye’ye geldim.
  • Seni görmek için İstanbul’a gideceğim.
  • Ders çalışmak için kütüphaneye gitmiş.
  • Sınavda başarılı olmak için her gün ders çalışıyor.
  • Sağlıklı ve uzun yaşamak için spor yapmalısınız.
  • Bu yaz tatil yapmak için / ailemi görmek için / arkadaşlarımla buluşmak için ülkeme gideceğim.
  • Hasan doktora yapmak için/üzere İngiltere’ye gitmiş.

Olumsuz Form: Fiil + mA + mAk için

  • Sınavda başarısız olmamak için çok ders çalışıyoruz.
  • Şişman olmamak için / Kilo almamak için her gün spor yapıyorum.
  • Tekrar A2 okumamak için her gün ders çalışıyorum.
  • Hasta olmamak için düzenli olarak doktora gidiyorum.
  • Ceza almamak için dışarı çıkmıyorum.
  • Kaza yapmamak için trafikte telefon kullanmıyorum.
  • Pahalı almamak için indirim istedim.
  • Ceza almamak için hızlı araba kullanmıyorum.
  • Başımı ağrıtmamak için gözlük takıyorum.
  • Erken yaşlanmamak için kendime dikkatli bakıyorum.

NOT: -mAk üzere cümleye “bir işin gerçekleşmesine çok az kaldığı” anlamı verebilir.

  • Öğretmen sınıfa gelmek üzere. (Öğretmenin sınıfa gelmesi çok yakın)
  • Arkadaşlar sınav başlamak üzere (Sınavın başlamasına çok az vakit var)
  • Yağmur yağmak üzere. (Yağmurun yağmasına çok az bir zaman var)
  • Dikkat dikkat. Uçağımız kalkmak üzere. (Uçağın kalkmasına çok az bir zaman var)
  • Sinemada film başlamak üzere.
  • Acele edin, ders bitmek üzere.
  • Arkadaşlar sınav / ders bitmek üzere.

4. Kullanım: İstek cümlesi olarak kullanılır.
Fiil + mAk iste (-mak /-mek iste-)
 
Örnek Cümleler:

  • Çok iyi bir mühendis olmak istiyorum.
  • Tüm kaynakları araştırmak istiyorum.
  • Çok iyi bir şekilde Türkçe öğrenmek ve konuşmak istiyorum.
  • Bu yaz Korona’dan sonra ülkeme gitmek istiyorum.
  • Sınavdan yüksek bir puan almak istiyorum.
  • On yıl sonra çok zengin bir insan olmak istiyorum.

5. Kullanım: Sebep cümleleri için kullanılır.
Fiil + mAktAn dolayı (-mekten / -maktan) (dolayı)
 
Örnek Cümleler:

  • Çok ders çalışmaktan (dolayı) başım ağrıdı. (Neden başın ağrıdı? Çok ders çalışmaktan dolayı)
  • Hızlı araba kullanmaktan (dolayı) ceza aldı. (Neden ceza aldı? Hızlı araba kullanmaktan)
  • Her gün aynı yemeği yemekten bıktım.
  • Fazla ekmek yemekten (dolayı) üç kilo almış.
  • Her gün aynı işi yapmaktan çok yoruldum.
  • Her gün aynı insanları görmekten sıkıldım. (Her gün aynı insanları görüyorum. Bu sebeple çok sıkıldım.)
  • Her sabah Ali hocayı görmekten çok sıkıldım. 🙂

6. Kullanım: Gereklilik cümleleri için kullanılır.
Fiil + (mAk + gerek)
Fiil + (mAk + gerek +  Zaman Ekleri)

Örnek Cümleler:

  • Sınavda başarılı olmak için çok ders çalışmak gerek /gerekiyor.
  • Sağlıklı yaşamak için bol bol spor yapmak gerek /gerekiyor.
  • Ucuz bilet bulmak için erken rezervasyon yaptırmak gerek /gerekiyor.
  • Türkiye’de üniversite okumak için C1 sertifikası almak gerek /gerekiyor.

 

İSİM FİLLER + İSİM / HAL – DURUM EKLERİ

İsim + Durum Eki

İsim fiil + Durum Eki

Ahmet köpekten korkuyor.

Ahmet gece yalnız yürümekten korkar.

Yalandan ve dedikodudan nefret ederim

Yalan söylemekten ve dedikodu yapmaktan nefret ediyorum

Ben dersten çok sıkılıyorum.

Her gün ders çalışmaktan sıkılıyorum

Fiil + (-mek/ -mak) + Ayrılma Durum Eki: “-maktan / -mekten”

  • Otobüs beklemekten bıktım artık araba alacağım. (-DAn bık-)
  • Erken kalkmaktan nefret ederim.
  • Onun yanında yanlış bir söz söylemekten korkuyorum.
  • Kora’yla Suzan tatile gitmekten vazgeçmişler.
  • Yeni bir bilgisayar almaktan vazgeçtim.
  • Evde oturmaktan sıkıldım; çalışmak istiyorum.
  • Yalan söylemekten hiç hoşlanmam.
  • Annem bize yemek yapmaktan çok hoşlanıyor.
  • Ablam temizlik yapmaktan hiç hoşlanmıyor.
  • Sinem uçağa binmekten korkar.
  • Soğuk havada dışarı çıkmaktan nefret ederim.
  • Her gün aynı işleri yapmaktan bıktım.
  • Her sabah erken kalkmaktan çok yorulum.
  • Beklemekten yoruldum.
  • Her akşam ders çalışmaktan çok yoruldum.
  • Bu dünyada yaşamaktan çok yoruldum/sıkıldım. Mars’a gideceğim. 🙂 
  • Bulaşık yıkamaktan nefret ederim.
  • İnternetten videolar izleyip yemek yapmaktan hoşlanırım.
  • Müzik dinleyerek spor yapmaktan çok hoşlanırım.
  • Yolculuk yaparken kitap okumaktan ve müzik dinlemekten hoşlanırım.
  • Arkadaşlarla kütüphaneye yürüyerek gidip ders çalışmaktan hoşlanırım.
  • Seyahat ederken fotoğraf çekmekten hoşlanırım.
  • Türkçe biliyorum ama konuşmaktan utanıyorum.

Fiil + (-mek/ -mak) + Bulunma: “-makta / -mekte”

  • Sağlık için her gün spor yapmakta fayda var.
  • Her gece kitap okumakta yarar var.
  • Her gün 2 litre su içmekte hiçbir sorun yok.
  • Okulu bırakmakta kararlı mısın?
  • Türkiye’de üniversite okumakta kararlı mısınız?
  • Sınava girmekte geç kaldınız.

Ali Nacakçıoğlu

Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi / yabancilaricinturkce.com

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

error: Kopyalanmaya Kapalı