Yabancılar için Türkçe “İsim Fiiller -mAk”

Fiil + [-mak / -mek] = İSİM
 
1. Kullanım: Fiillerin adını bu ek ile söyleriz. Bu ekten sonra yeni kelime o fiilin adı olur.
gör-, otur-, taşın-, rahatla-, iç-, söyle-, uyu-
Örnek:
Kitap okumak
Çay içmek
Müzik dinlemek
Spor yapmak
Yazı yazmak
 
2. Kullanım: Genel ifadeleri anlatır; nesnel olan cümlelerde ve tanım/tarif cümlelerinde kullanılır.
(Tell general expressions; It is used in objective, general valid sentences and definition / description sentences.)
 
Ben her sabah çay içiyorum. iç- = fiil görevinde
Günde 5 bardak çay içmek sağlığımız için zararlıdır. İçmek = İsim görevinde
 
Her hafta sonu bahçede spor yaparım. yap- = Fiil görevinde
Spor yapmak sağlığımız için çok önemlidir. yapmak = İsim görevinde
 
Hafta sonları internetten İngilizce öğreniyorum. öğren- = Fiil görevinde
Yeni bir dil öğrenmek iş hayatımız için çok gereklidir.  öğrenmek = İsim görevinde
 
Örnek Cümleler:

• Sigara içmek zararlıdır.
• Yeni bir dil öğrenmek ve öğretmek de zor bir iştir.
• Çocuk yetiştirmek sadece annelerin işi değildir.
• Düşünmek ve konuşmak yalnızca insanlara özeldir.
• Hastanede yüksek sesle konuşmak yasaktır.
• Parkta çimenlere basmak yasaktır.
• Gezmek, kitap okumak ve spor yapmak insanlar için yararlı.
• Yürümek sağlığımız için çok oldukça gereklidir.
• Ders çalışmak öğrenciler için gereklidir.
• Türkçe konuşmak benim için çok önemlidir.
• Yüzmek kilo vermek için çok faydalıdır.
• Her sabah on beş dakika koşmak sağlık için çok faydalıdır.
• Buraya park etmek yasaktır.

3. Kullanım: Amaç cümleleri için kullanılır.

(We use it for purpose sentences)

Fiil + (-mek / -mak) için/üzere
 
Örnek Cümleler:

• Ben gezmek için İstanbul’a geldim. (Neden İstanbul’a geldin?
• Ben kardeşimi görmek için İstanbul’a geldim.
• Türkiye’ye üniversite okumak için/üzere (Türkiye’ye neden/niçin geldin?)
• Selma uyumak için/üzere odasına gitti.
• Para çekmek için/üzere bankamatiğe gideceğim.
• Türkçe öğrenmek için/üzere Türkiye’ye geldim.
• Seni görmek için İstanbul’a gideceğim.
• Ders çalışmak için kütüphaneye gitmiş.
• Sınavda başarılı olmak için her gün ders çalışıyor.
• Sağlıklı ve uzun yaşamak için spor yapmalısınız.
• Bu yaz tatil yapmak için / ailemi görmek için / arkadaşlarımla buluşmak için ülkeme gideceğim.
• Hasan doktora yapmak için/üzere İngiltere’ye gitmiş.

Olumsuz Form: Fiil + mA + mAk için

• Sınavda başarısız olmamak için çok ders çalışıyoruz.
• Şişman olmamak için / Kilo almamak için her gün spor yapıyorum.
• Tekrar A2 okumamak için her gün ders çalışıyorum.
• Hasta olmamak için düzenli olarak doktora gidiyorum.
• Ceza almamak için dışarı çıkmıyorum.
• Kaza yapmamak için trafikte telefon kullanmıyorum.
• Pahalı almamak için indirim istedim.
• Ceza almamak için hızlı araba kullanmıyorum.
• Başımı ağrıtmamak için gözlük takıyorum.
• Erken yaşlanmamak için kendime dikkatli bakıyorum.

NOT: -mAk üzere cümleye “bir işin gerçekleşmesine çok az kaldığı” anlamı verebilir.

• Öğretmen sınıfa gelmek üzere. (Öğretmenin sınıfa gelmesi çok yakın)
• Arkadaşlar sınav başlamak üzere (Sınavın başlamasına çok az vakit var)
• Yağmur yağmak üzere. (Yağmurun yağmasına çok az bir zaman var)
• Dikkat dikkat. Uçağımız kalkmak üzere. (Uçağın kalkmasına çok az bir zaman var)
• Sinemada film başlamak üzere.
• Acele edin, ders bitmek üzere.
• Arkadaşlar sınav / ders bitmek üzere.

4. Kullanım: İstek cümlesi olarak kullanılır.
Fiil + mAk iste (-mak /-mek iste-)
 
Örnek Cümleler:

• Çok iyi bir mühendis olmak istiyorum.
• Tüm kaynakları araştırmak istiyorum.
• Çok iyi bir şekilde Türkçe öğrenmek ve konuşmak istiyorum.
• Bu yaz Korona’dan sonra ülkeme gitmek istiyorum.
• Sınavdan yüksek bir puan almak istiyorum.
• On yıl sonra çok zengin bir insan olmak istiyorum.

5. Kullanım: Sebep cümleleri için kullanılır.
Fiil + mAktAn dolayı (-mekten / -maktan) (dolayı)
 
Örnek Cümleler:

• Çok ders çalışmaktan (dolayı) başım ağrıdı. (Neden başın ağrıdı? Çok ders çalışmaktan dolayı)
• Hızlı araba kullanmaktan (dolayı) ceza aldı. (Neden ceza aldı? Hızlı araba kullanmaktan)
• Her gün aynı yemeği yemekten bıktım.
• Fazla ekmek yemekten (dolayı) üç kilo almış.
• Her gün aynı işi yapmaktan çok yoruldum.
• Her gün aynı insanları görmekten sıkıldım. (Her gün aynı insanları görüyorum. Bu sebeple çok sıkıldım.)
• Her sabah Ali hocayı görmekten çok sıkıldım. 🙂

6. Kullanım: Gereklilik cümleleri için kullanılır.
Fiil + (mAk + gerek)
Fiil + (mAk + gerek +  Zaman Ekleri)

Örnek Cümleler:

• Sınavda başarılı olmak için çok ders çalışmak gerek /gerekiyor.
• Sağlıklı yaşamak için bol bol spor yapmak gerek /gerekiyor.
• Ucuz bilet bulmak için erken rezervasyon yaptırmak gerek /gerekiyor.
• Türkiye’de üniversite okumak için C1 sertifikası almak gerek /gerekiyor.

İSİM FİLLER + İSİM / HAL – DURUM EKLERİ

Fiil + (-mek/ -mak) + Ayrılma Durum Eki: “-maktan / -mekten”

• Otobüs beklemekten bıktım artık araba alacağım. (-DAn bık-)
• Erken kalkmaktan nefret ederim.
• Onun yanında yanlış bir söz söylemekten korkuyorum.
• Kora’yla Suzan tatile gitmekten vazgeçmişler.
• Yeni bir bilgisayar almaktan vazgeçtim.
• Evde oturmaktan sıkıldım; çalışmak istiyorum.
• Yalan söylemekten hiç hoşlanmam.
• Annem bize yemek yapmaktan çok hoşlanıyor.
• Ablam temizlik yapmaktan hiç hoşlanmıyor.
• Sinem uçağa binmekten korkar.
• Soğuk havada dışarı çıkmaktan nefret ederim.
• Her gün aynı işleri yapmaktan bıktım.
• Her sabah erken kalkmaktan çok yorulum.
• Beklemekten yoruldum.
• Her akşam ders çalışmaktan çok yoruldum.
• Bu dünyada yaşamaktan çok yoruldum/sıkıldım. Mars’a gideceğim. 🙂 
• Bulaşık yıkamaktan nefret ederim.
• İnternetten videolar izleyip yemek yapmaktan hoşlanırım.
• Müzik dinleyerek spor yapmaktan çok hoşlanırım.
• Yolculuk yaparken kitap okumaktan ve müzik dinlemekten hoşlanırım.
• Arkadaşlarla kütüphaneye yürüyerek gidip ders çalışmaktan hoşlanırım.
• Seyahat ederken fotoğraf çekmekten hoşlanırım.
• Türkçe biliyorum ama konuşmaktan utanıyorum.

Fiil + (-mek/ -mak) + Bulunma: “-makta / -mekte”

• Sağlık için her gün spor yapmakta fayda var.
• Her gece kitap okumakta yarar var.
• Her gün 2 litre su içmekte hiçbir sorun yok.
• Okulu bırakmakta kararlı mısın?
• Türkiye’de üniversite okumakta kararlı mısınız?
• Sınava girmekte geç kaldınız.