Yabancılar için Türkçe – Birleşik Yapılı Fiiller

20 Haziran 2023 Ali Nacakçıoğlu

Fiil + (I)yor olur / olacak + Şahıs Eki (Gelecekte Süreklilik)

Gelecek zamanda devam edeceğini, süreceğini tahmin ettiğimiz durumlar için kullanılır. Gelecekte belirtilen zamanda işin başlamış̧ ve devam ediyor olduğu anlatılmaktadır. Yani gelecek zaman gerçekleştiğinde iş devam ediyor olacaktır.

Türkçe dil bilgisinde gelecekte belirtilen zamana ulaşıldığında işin devam edeceği anlamını taşıyan bir basit ya da birleşik zaman yoktur. Yani -yordu yapısının gelecek zaman anlamı taşıyan şekli -yoracak kuralı yoktur. Bu zaman ifadesini ancak -yor olacak yapısıyla ifade edebiliriz. Bu yapı gelecekteki sürekliliği ifade eder.

Gelecek yıl üniversiteye gidiyor olurum. (Gelecekte şu anki zamanlarda devam eden durum. Belirtilen zamanda üniversite okumanın devam edeceği tahmin ediliyor.)

Gelecek yıl üniversiteye gidiyor olacağım. (Gelecekte şu anki zamanlarda devam eden durum. Belirtilen zamanda üniversite okumanın devam edeceği tahmin ediliyor.)

Örnekler:

Dün saat 3’te çarsıda dolaşıyorduk. (Geçmiş̧ zamanda süreklilik)
Yarın saat 3’te çarsıda dolaşıyor olacağız. (Gelecek zamanda süreklilik)
Beni aramışsın, evde uyuyordum. (Geçmiş zamanda süreklilik)
Beni ararsan, evde uyuyor olacağım. (Gelecek zamanda süreklilik)
Geçen yıl üniversiteye hazırlanıyordu. (Geçmiş zamanda süreklilik)
Gelecek yıl üniversiteye hazırlanıyor olacak. (Gelecek zamanda süreklilik)
On yıl önce orada yaşıyordular. (Geçmiş̧ zamanda süreklilik)
On yıl sonra orada yaşıyor olacaklar. (Gelecek zamanda süreklilik)
Yarın bu saatlerde eve gidiyor olurum.
Gelecek yıl bu zamanlarda üniversite okuyor olurum. / olacağım.
Gelecek hafta bu saatler evimde uyuyor olurum. / olacağım.
Gelecek yıl bu zamanlarda hastaneden çalışıyor olurum. / olacağım.
Ahmet 10 yıl sonra büyük bir evde ve zengin bir şekilde yaşıyor olur. / olacak.
Bu akşam arkadaşlarımla sinemada film izliyor oluruz. / olacağız.
Yarın bu saatlerde Eskişehir’de geziyor olurum. / olacağım.
10 yıl sonra tüm dünyayı geziyor olurum. / olacağım.
C1 bittikten sonra Türkçeyi daha iyi biliyor olurum. / olacağım.
Tömer bittikten sonra akıcı olarak Türkçe konuşuyor olursun. / olacaksın.

Not: -(I)yor olur ve -(I)yor olacak yapıları benzer özellikler gösterir. Sadece -(I)yor olacak yapısında daha güçlü bir tahmin anlamı vardır.

10 yıl sonra tüm dünyayı geziyor olurum. (Sadece tahmin ediyorum.)
10 yıl sonra tüm dünyayı geziyor olacağım. (Bu tahminimden eminim.)

Fiil + -mIş olur / olacak + Şahıs Eki (Tamamlanmış Gelecek)

Eylemin gelecekte belirli bir zamandan önce ya da belirli bir süreye kadar biteceğini tahmin etmek için kullanılır.

-mış olacak yapısı yapılması düşünülen ve gelecekte yapılacak olan iş, gelecekte belirtilen zamanda gerçekleştirilmişolacaktır. Yani gelecek zamana ulaşıldığında iş tamamlanıp bitmiş olacaktır. Burada -mış olacak yapısı gelecek zamanda işin tamamlanıp, biteceğini belirtir.

(Gelecek zaman -(y)AcAk ekinde ve gelecek zamanın rivayetinde -(y)AcAkmIş işin sadece gelecekte yapılacağı bildirilmektedir.) Bu zamana da terim olarak “Tamamlanmış̧ gelecek zaman” veya “Gelecekte bitiş” gibi düşünülebilir.

Ahmet yarın sabah İstanbul’a gidecek. (Gitme işi yarın yapılacak.)
Ahmet yarın İstanbul’a gitmiş olacak. (Gitme işi yarın tamamlanmış olacak.)

Haftaya C1 sınavına gireceklermiş. (Sınav haftaya olacak.)
Haftaya C1 sınavına girmiş olacaklar. (Belirtilen zamanda sınav tamamlanmış olacak.)

Örnekler:

Sen gelene kadar bu iş bitmiş olur. / olacak.
Bu iş üç güne bitmiş olur. / olacak.
Akademik Türkçe temmuz sonu bitmiş olur / olacak.
Sana verdiğim ödevi ne zaman bitireceksin? Bu ödevi bu gece bitirmiş olurum. / olacağım.
Üniversiteye başlamadan önce İtalya’ya seyahat etmiş olurum. / olacağım.
Sen geldiğin zaman biz yemek yemiş oluruz. / olacağız.
Yarın bu saatlerde eve ulaşmış olurum. / olacağım.
Gelecek yıl haziranda üniversiteden mezun olmuş olursun. / olacaksın.