Yabancılar için Türkçe “-DIğI / -AcAğI sırada – anda “
Fiil + -DIğI sırada – anda
Bu zarf-fiil, temel cümledeki işin başlama zamanı ile yan cümledeki işin başlama zamanının neredeyse aynı, birbirine çok yakın olduğunu anlatmak için “aynı anda” anlamı ile kullanılır. (Bu yapı “-A/Irken” ile aynı anlamdadır.)
Yan cümledeki eylem gerçekleşirken, gerçekleştikten çok kısa bir zaman sonra temel cümledeki eylemde gerçekleşir.
Örnek:
Evden çıktım. (Temel Cümle) Babamı gördüm. (Yan Cümle) | Evden çıktığım sırada / anda babamı gördüm. |
Tam alışverişe çıktım. (Temel Cümle) Yağmur yağmaya başladı. (Yan cümle) | Alışverişe çıktığım sırada / anda yağmur yağmaya başladı. |
Ben | yaptığım sırada / anda |
Sen | yaptığın sırada / anda |
O | yaptığı sırada / anda |
Biz | yaptığımız sırada / anda |
Siz | yaptığınız sırada / anda |
Onlar | yaptıkları sırada / anda |
- Tam uçağa binerken telefonum çaldı.
- Uçağa bindiğim sırada / anda telefonum çaldı.
- Yemeğe başlarken misafirler geldi
- Yemeğe başladığımız sırada / anda misafirler geldi.
- Tam uykuya dalarken bebek ağlamaya başladı.
- Tam uykuya daldığım sırada / anda bebek ağlamaya başladı.
- Sen dışarı çıkarken telefonun çalmaya başladı.
- Sen dışarı çıktığın sırada / anda telefonun çalmaya başladı.
Örnekler:
Okuldan içeri girdim. O zaman öğretmenle karşılaştım.
Okuldan içeri girdiğim sırada / anda öğretmenle karşılaştım.
Ders çalışmaya başladım. Elektrikler kesildi.
Ders çalışmaya başladığım sırada / anda elektrikler kesildi.
Öğretmen ders anlatıyor. Öğrenciler telefonla konuşuyordu.
Öğretmen ders anlattığı sırada / anda öğrenciler telefonla konuşuyordu.
Seni arıyordum. Telefonumun şarjı bitti.
Seni aradığım sırada / anda telefonumun şarjı bitti.
Yemek yapıyordum. Arkadaşım alışverişe çağırdı.
Yemek yaptığım sırada / anda arkadaşım alışverişe çağırdı.
Fiil + -AcAğI sırada – anda
Bu zarf-fiil, yan cümledeki fiilin gerçekleşmek üzereyken temel cümledeki olayların gerçekleştiğini anlatmak için “aynı anda” anlamı ile kullanılır. (-AcAkken anlamı vardır)
Yan cümledeki eylem gerçekleşecekken, gerçekleşmeden önce çok kısa bir arada/zamanda temel cümledeki eylem gerçekleşir.
Örnek:
Ders çalışacaktım. (Temel Cümle) Elektrikler kesildi. (Yan cümle) | Ders çalışacağım sırada / anda elektrikler kesildi |
Seni arayacaktım. (Temel Cümle) Telefonumun şarjı bitti. (Yan cümle) | Seni arayacağım sırada / anda telefonumun şarjı bitti. |
Ben | yapacağım sırada / anda |
Sen | yapacağın sırada / anda |
O | yapacağı sırada / anda |
Biz | yapacağımız sırada / anda |
Siz | yapacağınız sırada / anda |
Onlar | yapacakları sırada / anda |
- Evden dışarı çıkacakken telefonum çaldı.
- Evden çıkacağım sırada / anda telefonum çaldı.
- Taksiye binecekken cüzdanımı evde unuttuğumu fark ettim
- Taksiye bineceğim sırada / anda cüzdanımı evde unuttuğumu fark ettim.
- Tam seni arayacakken misafirler geldi, arayamadım.
- Tam seni arayacağım sırada / anda misafir geldi, arayamadım.
- Doğum günümde şarkı söyleyecekken mikrofon bozuldu.
- Doğum günümde şarkı söyleyeceğim sırada / anda mikrofon bozuldu.
- İşten çıkacakken patronum mesaiye kalmamı istedi.
- İşten çıkacağım sırada / anda patronum mesaiye kalmamı istedi.
Araba kullanacağım. Benzin bittiğini fark ettim.
Araba kullanacağım sırada / anda benzin bittiğini fark ettim.
Hasta iyileşecekti. Birden durumu kötüleşmeye başladı.
Hasta iyileşeceği sırada / anda birden durumu kötüleşmeye başladı.
Yeni bir araba alacaktım. Tüm paramı borsada kaybettim.
Yeni bir araba alacağım sırada / anda tüm paramı borsada kaybettim
Yurt dışına çıkacaktım. Korona virüs yüzünden uçuşlar iptal oldu.
Yurt dışına çıkacağım sırada / anda Korona virüs yüzünden uçuşlar iptal oldu.
Yağmur yağacaktı. Aniden güneş açtı.
Yağmur yağacağı sırada / anda aniden güneş açtı.
